Het woord zegt het al: een ophoping van gassen in de maag en/of darmen van een konijn. Het ene konijn is gevoeliger dan het ander, ongeacht grootte of ras. Een konijn kan niet boeren dus het moet er langs de onderkant uit. Het is bijzonder pijnlijk en kan zonder behandeling in ernstige gevallen zelfs dodelijk zijn. Daarom moet je bij de eerste verschijnselen dadelijk ingrijpen! Want een konijn met pijn stopt met eten en als de darmen meer dan 24u. stilliggen komt het konijn in een zeer kritieke fase: darmimmobiliteit.
Helaas weten veel dierenartsen nog steeds niet hoe je de ziekte kan herkennen, laat staan behandelen met alle gevolgen van dien. Meestal dient zo iemand uit onwetendheid ook nog eens antibiotica toe wat de darmen nog meer van slag brengt.
Daarom, lees dit artikel en neem het mee naar je dierenarts, hij/zij kan er alleen maar van leren.
Hoe herken je het?
Als je jouw konijn goed kent, herken je de symptomen meteen.
Harde borrelende geluiden in de buik van je konijn, of doodse stilte. Normaal hoor je zachtjes borrelen als je aan de buik luistert.
Je konijn wordt apathisch, wil met rust gelaten worden, zit vaak met de ogen half gesloten.
Stopt plots met eten, hoeft zelfs de lekkerste dingen niet terwijl hij tot kort hiervoor nog goede eetlust en normale keutels had.
Je konijn ligt in een ongemakkelijke of ongebruikelijke houding - gedeeltelijk op de zij om de pijn te verlichten (hoogstwaarschijnlijk met het voorste gedeelte van het lichaam wat omhoog terwijl de achterpoten relaxed lijken); of je konijn wil helemaal niet liggen maar geeft de voorkeur om rechtop te zitten in een heel rechte houding.
Vaak zal je konijn rusteloos zijn, steeds een andere plek zoeken en met de achterpoten het stro wegtrappen, dat is vanwege de pijn.
Wegrennen en zich verstoppen, als dat geen normaal gedrag is
Snelle ademhaling of hijgen, is een teken van pijn.
Knarsetanden, luid, alsof er kiezels worden doorgebeten, is een teken van pijn.
De buik zal heel hard aanvoelen, of extreem zacht.
Als je je konijn optilt, is hij (vaak) slap.
Geen keutels, of natte.
Koude lichaamstemperatuur
Kan de plas laten lopen en zomaar keutels droppen waar hij ligt.
Ingevallen flanken lijken te hebben, omdat je konijn gespannen is van de pijn
Samengeknepen, spits neusje van de pijn (klik op de foto om te vergroten, met dank aan Zowi van Bunnyhotel die niet lang na het nemen van de foto naar de regenboogbrug is gegaan...)
Wat zijn de oorzaken?
Verkeerd voer: vooral grote hoeveelheden kool zijn vaak de boosdoener, daarom liever geen of weinig kool geven.
Stress: belangrijke oorzaak van het niet goed functioneren van de darmen.
Een haak aan een kies (gebitsafwijking) geeft pijnstress, dit kan de darmwerking vertragen
Coccidiose
Wormen
Enteritis (darmontsteking)
Overtollig haar in het maag-darmstelsel (de zogeheten haarbal)
Te lang luieren en daardoor niet regelmatig genoeg hooi eten (eigen ervaring!)
Te snel te grote hoeveelheden biks of groenten eten (eigen ervaring!)
Hoe behandel je het?
Foto: Rabbit.org
Met een darmstimulerend middel, een pijnstiller en een middel dat de gasbellen doet verdwijnen.
Metocloral drops (= darmstimulerend)
De juiste dosering is 0,5 ml per kg lichaamsgewicht. Dit mag je elke 6 uur herhalen, dan is het middel uitgewerkt. Of Cisaral drops (=darmstimulerend, Opmerking: in België is dit middel sinds 2017 niet meer te koop).
De dosering bedraagt 0,25 tot 0,5 ml per kg lichaamsgewicht 2 tot 4 maal daags Of Primperanof Emeprid (= darmstimulerend)
3 tot 4 maal daags 0,2 tot 1 ml per kg.
Metacam (=pijnstillend)
Een konijn met pijn geeft het op. Begin de gasbehandeling daarom ook met een dosering Metacam.
De normale dosering van Metacam-hond is 0,16 ml per kg lichaamsgewicht.
Maar gezien gas erg pijnlijk is, mag je meteen een dubbele dosis geven, m.a.w. 0,33 ml per kg lichaamsgewicht. Let op: dit is de maximale dosis die een konijn mag hebben per dag! Na 12u dezelfde dosering herhalen indien nodig of als het konijn aan de beterhand is, de normale dosering
Van Metacam-kat is de normale dosering 0,5 ml per kg lichaamsgewicht Maar gezien gas erg pijnlijk is, mag je meteen een dubbele dosis geven, m.a.w. 1 ml per kg lichaamsgewicht. Let op: dit is de maximale dosis die een konijn mag hebben per dag! Na 12u dezelfde dosering herhalen indien nodig of als het konijn aan de beterhand is, de normale dosering.
Formule om de juiste hoeveelheid voor het gewicht van jouw konijn uit te rekenen (regel van 3):
Metacam hond
Gewone dosering
gewicht konijn (in gram)
0,16 x gewicht konijn
1000
Maximale dosering
gewicht konijn (in gram)
0,33 x gewicht konijn
1000
Metacam kat
Gewone dosering
gewicht konijn (in gram)
0,5 x gewicht konijn
1000
Maximale dosering
gewicht konijn (in gram)
1 x gewicht konijn
1000
Kanttekening bij humane anti gas middelen die frequent worden ingezet bij konijnen.
Ik laat de middelen hier toch staan ter info. Houd echter in je achterhoofd dat ze geen invloed hebben op de genezing, en dat het geven ervan, alleen maar meer stress kan opleveren voor jouw konijn(en).
Er bestaan geen anti-gas-middelen specifiek voor konijnen maar in dit geval werken sommige mensenmedicijnen eveneens. Het werkend bestanddeel is altijd simethicon.
* Kruidvat darmkrampdruppels: 40 mg simethicon per 0,6 ml
Geef je konijn het eerste uur om de 15 minuten 0,6 ml (4x per uur dus) en daarna om het uur tot het konijn weer zelf begint te eten.
* Infacol is een simethicon product dat kan gebruikt worden.
Geef je konijn het eerste uur 4x (dus om de 15 minuten) 1 ml (=2 pipetjes) Infacol, oraal (in de bek dus). Na het eerste uur kun je verder elk uur 1 ml geven tot de toestand verbetert.
* Sab simplex, de dosering is 3 x 1 ml per dag.
* Rodikolan zou ook allerlei darmproblemen waaronder gas helpen oplossen maar volgens mij is het eerder een darmstimulerend en laxerend middel. Je kan het bij de dierenarts kopen. De dosering is 3x daags 5 à 6 druppels oraal voor dwergkonijnen en kleine konijnen en 7 à 10 druppels voor grotere rassen.
Injectiespuitjes zonder naald, alle maten. (Bij dierenarts of apotheek verkrijgbaar.)
Pijnstillend middel (bv. Metacam)
Laxeermiddel op basis van lactulose (dierenarts)
Warmtekruik, warmtematje, kersenpitkussen of snugglesafe
Stethoscoop (optioneel, eventueel kan ook met een kokertje zoals van toiletpapier geluisterd worden naar de darmgeluiden)
Dwangvoer (zoals baby 1ste wortelhapje (opgelet: zonder aardappel!), supermarkt)
Elektrolytische oplossing (dierenarts/apotheker)
Elektrolytische oplossingen zijn in geval van nood zelf te maken.
Voeg aan 1 liter gekookt water 1 1/4 theelepel zout en 5 theelepels suiker toe, goed roeren zodat alles volledig is opgelost. Af laten koelen tot lauwwarm, dit is de temperatuur waarbij konijnen het drankje beter willen drinken.
De oplossing bewaren in de koelkast, je kunt er steeds wat van afnemen en ietsje opwarmen.
Niet langer gebruiken dan 24 uur vanwege bacterievorming, dan weer nieuw maken.
Een buitenkonijn moet onmiddellijk naar binnen gehaald worden en warm gehouden.
Dit geldt ook voor binnenkonijnen, zorg dus dat je een warmwaterkruik o.i.d. bij de hand hebt.
Wat eveneens kan helpen bij gas is een buikmassage maar let op! Die moet wel met de nodige voorzichtigheid gebeuren om geen organen te beschadigen. Alleen met de vingertoppen! Dit zal helpen de pijn en het ongemak te verlichten en zet de darmen aan tot bewegen. Als je merkt dat je konijn het niet prettig vindt, en rusteloos wordt, dan stoppen. Als je konijn doodstil blijft zitten is dit een teken dat hij het prettig vindt. Je kunt ietsje steviger gaan masseren, let op de reactie van je konijn. Hoor je tijdens massage of na het geven van het antigasmiddel harde borrelende geluiden, dan is dat een teken dat er beweging in het gas komt.
Probeer van tijd tot tijd of hij al wil eten of drinken. Als het al enkele uren geleden is dat hij gegeten of gedronken heeft, mag je voorzichtig water in zijn bekje spuiten en wat dwangvoeren.
Wanneer er geen schot in de zaak zit…
Als je konijn niet beter is na een paar uur of zelfs verslechtert, ga dan onmiddellijk naar de dierenarts! Die kan eventueel een pijnstiller en darmstimulerend middel per injectie toedienen.
Let op: Laat de dierenarts onder geen beding Buscopan toedienen. Buscopan verslapt de darmen, waardoor ze nog minder gaan bewegen en het gas niet weg kan. Dit kan rampzalige gevolgen hebben.
Gas in de maag
Gas in de maag is (nog) ernstiger dan een gasophoping in de darmen. Wanneer het gas zich namelijk in de maag bevindt, is het niet of nauwelijks mogelijk om voedsel of medicatie toe te dienen, omdat de maag al overvuld is. Primperid/Primperan en pijnstiller dienen dan per injectie toegediend te worden en dit is zeker iets wat onmiddellijk gedaan moet worden. De maag, die normaal gesproken vrij plat is, loopt van links naar rechts, vlak onder de borstkas. Bij veel gas in de maag kan de maag buiten de ribben uitpuilen, deze bult is zeer duidelijk te voelen en kan enorme proporties aannemen.
Maagmassage
Een konijn kan niet boeren, daarom moet gas wat zich in de maag bevindt via de maagpoort naar de darm. Dan door de darm naar de anus en zo als (stinkende) windjes het lichaam verlaten. Dit is niet eenvoudig. Door massage kan geprobeerd worden het gas via de maagpoort richting darm te duwen. De maag wordt van linksonder naar rechtsboven gemasseerd. De beweging mag niet te zacht zijn, maar ook absoluut niet te stevig om de tere maag niet te beschadigen. Voor de massage zet je je konijn met de rug naar je toe op schoot, leg je handen om de borst. De opening van de maag naar de darmen zit rechtsboven op de rug van het konijn. Als je de vingers van de rechterhand op de maag legt en je rechterduim bovenop de rug, dan kun je met je vingers masseren en voel je (hopelijk) de luchtbellen onder je duim door naar de darmen gaan. Als het gas weg kan zal de druk op de maag afnemen. Je zult de maag steeds moeten blijven masseren opdat het gas niet weer de maag zal vullen. Tussendoor heeft het dier rustpauzes nodig. De reactie van je konijn op de massage is zeer belangrijk. Als de massage helpt, zal het dier wat gaan ontspannen. Een warmtebron onder of tegen de buik kan helpen het gas af te voeren en geeft verlichting van pijn. Wanneer er iets ruimte in de maag is, kunnen Primperan of Cisaraldrops en pijnstiller wel oraal toegediend worden.
Gas in de maag is zeer moeilijk weg te krijgen en er is kans dat de massage geen effect heeft. De dierenarts kan proberen door middel van een sonde het gas in de maag via de mond te laten ontsnappen. Verschillende dierenartsen hebben deze techniek met succes toegepast maar het lukt helaas niet altijd.
